هنگام خرید یک گوشی هوشمند یا یک PDA احتمالاً بیشتر در مورد سایز دستگاه، قابلیت ها و قیمتش تحقیق می کنید. اینها نکات مهمی هستند، اما از این ها مهمتر، سیستم عاملی است که این دستگاه ها با آن کار می کنند. شما هنگام کار با هر کدام از این دستگاه ها، بیشتر با سیستم عامل آن سر و کار دارید ، پس آیا این که با آن راحت باشید مهم نیست؟ اغلب کاربران، فرق بین ویندوز و مکینتاش را میدانند، اما فرق بین سیستم عامل های مخصوص گوشی ها یعنی سیستم عامل های سیمبین، ویندوز، پالم، بلک بری و لینوکس را چه طور؟ گوشی های با سیستم عامل پالم معمولاً قابلیت های PDA ها را دارند، گوشی های سیمبین دار معمولاً قابلیت هایی شبیه به یک گوشی تلفن همراه دارند؛ گوشی های ویندوزدار برای عملیات های محاسباتی مناسب هستند و گوشی های بلک بری نیز بیشتر به خاطر قابلیت های ایمیل خود معروفند. قبل از این که بخواهید بین آنها یکی را انتخاب کنید، بهتر است این مطلب را بخوانید و در مورد آنها اطلاعات بیشتر کسب کنید. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که بیشتر گوشی های هوشمندی که می توانید در ایران پیدا کنید، از سیستم عامل های سیمبین و ویندوز موبایل استفاده می کنند و مدل هایی که از سیستم عامل های لینوکس، پالم و بلک بری استفاده کنند کمتر است اما به هر حال داشتن اطلاعات در مورد هر کدام از آنها خالی از لطف نیست.

• الف) پالم

سیستم عامل پالم (Palm OS) در حال حاضر در حال تغییر و تحولات است. PalmSource سازنده این سیستم عامل، سال گذشته توسط شرکت نرم افزارهای ژاپنی به نام Access خریداری شد.

Palm OS6 که به نام Cobalt معروف بود، از سال 2003 تولید شده و همچنان بدون تغییر مانده بود تا این که شرکت پالم دستگاهی با سیستم عامل آپ دیت شده وارد بازار کرد. روی تمام مدل های جدید پالم نسخه های مختلف Palm OS5 نصب شده است که اکنون عمری سه ساله دارند. البته خوشبختانه هنوز هم این نسخه های قدیمی به خوبی جواب می دهند. از چند مشکل کوچک مولتی مدیایی که بگذریم، سیستم عامل های پالم، قابل اعتماد و کامل هستند. این سیستم عامل هم برای گوشی های هوشمند و هم برای PDA ها استفاده می شوند. در بین قابلیت های آنها می توان به دفترچه تلفن، تقویم، ماشین حساب، تماس تلفنی، پیغام دهی SMS و MMS، عکاسی و  فیلمبرداری، ساعت جهانی، مرورگر وب، ایمیل و پخش کننده صوتی و تصویری اشاره کرد.

نرم افزارهای مجانی نیز برای باز کردن فایل های مایکروسافت Word، Excel و Powerpoint وجود دارد.

سهولت استفاده

راحتی استفاده همیشه مهمترین خصوصیت سیستم عامل های پالم بوده است. با این که نسخه 4/5 این سیستم عامل، قابلیت های خیلی بیشتری نسبت به مدل های قبل دارد، اما همچنان همانند نسخه های اول کارآیی ساده ای دارند. برای اجرای یک برنامه کافی است روی آیکون آن کلیک کنید. برای تایپ کردن می توانید از نرم افزار تشخیص خط و یا صفحه کلید مجازی بر روی صفحه نمایش استفاده کنید. همه چیز در مورد این سیستم عامل به نظر منطقی و ساده می آید؛ مدیریت برنامه های آن نیز بسیار عالی است. هرگز برای خارج شدن از یک برنامه لازم نیست تمام راه هایی را که آمده اید برگردید، تنها کافی است برنامه دیگری را انتخاب کنید. این سیستم عامل مانند برخی سیستم عامل ها (درست حدس زدید، منظورمان همان ویندوز موبایل ها است!) با اجرای چند برنامه همزمان هنگ نمی کند!

برنامه های کاربردی اصلی

برنامه های کاربردی اصلی سیستم عامل پالم هنوز همانند همان زمان اولیه ساخت آن یعنی در سال 1996 خوب و منسجم کار می کند، تنها طی این سالها بهبود پیدا کرده است. مثلاً الان می توانید برای شماره ذخیره شده در دفترچه تلفن تان عکس انتخاب کنید که این کار برای مدل هایی که دوربین دارند مانند Palm Treo 650 امکان بسیار خوبی است. در قسمت برنامه وظایف، کلیدهایی برای مرتب کردن سریع بر حسب تاریخ یا موضوع است و می توانید برای هر کدام از برنامه ها یا وظایف خود، زنگ مخصوص اختصاص دهید.

به طور خلاصه اگر بخواهیم در مورد برنامه های کاربردی اصلی یا هسته ای پالم صحبت کنیم باید همچنان تکرار کنیم پالم در این قسمت قدرت و سادگی را با هم ترکیب کرده و همچنان در میان سیستم عامل PDA ها حرف اول را می زند، فقط حیف که در ایران نمی توانید به جز تعداد انگشت شماری از این گوشی ها را پیدا کنید.

همخوانی با سیستم ها کامپیوتری

سیستم عامل پالم مخصوص PDA ها دو گزینه همسان سازی با سیستم کامپیوتری برای کاربر ممکن می کند: Outlook و Palm Desktop، برنامه دوم، برنامه مدیریتی بسیار جالب تری است و کار کردن با آن بسیار ساده تر از Outlook است. این برنامه، ابزاری که برای کپی عکس ها و ویدیو ها روی دستگاه هتان نیاز دارید، دارد و می توانید برنامه های جدیدی نصب کرده و ایمیل تان را نیز نصب کنید.

همخوانی با آفیس

برنامه DataViz Document To Go با این که بخشی از سیستم عامل پالم نیست، اما می توان آن را روی اکثر گوشی های پالم پیدا کرد (تنها مدلی که از این قاعده مستثنی است، Palm z22 است) این برنامه به صورت اتوماتیک فایل های Word، Excel و Powerpoint را بین Palm و کامپیوترتان بدون این که فرمت های داخلی شان را عوض کند، همسان سازی می کند (یعنی اگر فایلی به ایمیل تان وصل شده باشد (Attach)، به همین صورت نمایش می دهد.) به وسیله این برنامه می توانید فایل های Word و Excel تان را نیز ویرایش کنید،اما فایل های powerpoint فقط قابل خواندن هستند. این نرم افزار از فایل های PDF نیز پشتیبانی می کند.

ایمیل

برنامه VersaMail پالم، امکان ایمیل زدن از طریق امکانات اتصال زیادی را ممکن می کند: بلوتوث، Wi-Fi و یا حتی همسان سازی با کامپیوتر شخصی، که گزینه آخر به کانکشن اینترنت کامپیوترتان بستگی دارد.

این برنامه نیز به خوبی کار می کند و از چند اکانت POP3 و IMAP، عکس و اتصال شبکه خصوصی مجازی (VPN) پشتیبانی می کند.

مولتی مدیا

با این که اغلب گوشی های پالم صفحه نمایش های با وضوح بالا و قابلیت پخش صوتی دیجیتالی دارند، اما همچنان سیستم عامل پالم را نمی توان یک سیستم عامل مولتی مدیا دانست. مثلاً شما برای اجرای آهنگ های محافظت شده DRM نیاز به نرم افزار Pocket Tunes Deluxe شرکت Norm Soft دارید، تا توانید این آهنگ ها را از سرویس های موسیقی آنلاین تهیه کنید. پالم با برخی از شرکت های سازنده این نرم افزارها قرارداد دارد، اما گاهی برای خرید برخی برنامه ها مجبور می شوید هزینه اضافی بپردازید.

برنامه مدیا پالم تنها می توانید کلیپ های با فرمت MPEG-1، که توسط برنامه Palm Desktop تبدیل شده باشد را اجرا کند و شما برای اجرای باقی فرمت ها به نرم افزار دیگری نیاز دارید.

در حقیقت برای دیدن فیلمی با فرمت DVD به دو برنامه احتیاج دارید. برنامه ای برای تبدیل فرمت و برنامه ای برای اجرای آن در گوشی خود. اگر هم بخواهید فیلمی را از تلویزیون ضبط کرده و روی گوشی خود اجرا کنید بد نیست بدانید این امکان روی گوشی های پالم وجود ندارد.

برنامه های کاربردی دیگر

پالم از نظر تعداد نرم افزارهایی که قابل اجرا روی این سیستم عامل هستند، رکوردار است. شاید بتوانید بیش از 20 هزار نرم افزار مخصوص این سیستم عامل را پیدا کنید، این تعداد نرم افزار راحتی ویندوز موبایل هم ندارد، اما سعی در رسیدن به این ارقام را می کند. البته این بدان معنا نیست که نرم افزارهای مخصوص این سیستم عامل بهتر هستند، بلکه تعداد آنها بیشتر است و در نتیجه قابلیت های بیشتری را نیز سبب می شوند.

• ب) ویندوز موبایل

ویندوز موبایل در حقیقت پاسخ مایکروسافت به پالم بود (که در ابتدا مخصوص کامپیوتر های جیبی ساخته شد). در بازار PDA ها، روی بسیاری از این دستگاه ها سیستم عامل مایکروسافت یعنی Windows Mobile Pocket PC نصب است و برخی از این PDA ها امکان عکاسی هم دارند. روی گوشی های هوشمند نیز سیستم مایکروسافت، مدل Smart Phone Windows Mobile نصب می شود که برنامه Word و Excel مخصوص گوشی ها را می خواند. این مدل ها معمولاً تمام قابلیت های یک گوشی و امکانات کامپیوتری و محاسباتی بدون نیاز به تغییر فرمت برای همسان سازی با کامپیوترهای شخصی را دارند. روی این مدل های Outlook Pocket نسخه ای از برنامه Outlook مخصوص کامپیوترهای شخصی نصب است که مخصوص گوشی ها طراحی شده است. در نتیجه از جمله ایمیل، تقویم و وظایف اینترنت اکسپلورر مخصوص گوشی های هوشمند را نیز دارند. مایکروسافت مدیا پلیر نیز برای پخش فایل های صوتی و ویدیویی استفاده می شود اما برای همسان سازی با کامپیوتر نرم افزار پیش فرض Microsoft Active Sync است. آخرین نسخه این سیستم عامل ویندوز موبایل 5 است که در حال حاضر در بازار وجود دارد.

سهولت استفاده

مدیریت دفترچه تلفن ویندوز موبایل خیلی بهتر است و گزینه های بیشتری برای افزودن اطلاعات شخصی برای هر فرد نسبت به پالم دارد و جست و جوی شماره ها بسیار ساده تر است.

با زدن صفحه دفترچه تلفن، نام ها به ترتیب حروف الفبا ظاهر می شوند. حتی اگر هزار شماره تلفن هم روی دفترچه تلفن تان ذخیره شده باشد، می توانید شماره مورد نظرتان را با دو سه کلیک پیدا کنید. در ویندوز موبایل امکان ضبط فرمان های صوتی هم وجود دارد که این فرمان تنها در برخی مدل های پالم دیده می شود. تقویم این سیستم عامل بسیار شبیه به پالم است، اما پالم لیست برنامه کاری بهتری دارد، که می توان گفت چون همه چیز را کمی عاقلانه تر طبقه بندی و مدیریت می کند.

برنامه های کاربردی اصلی

مایکروسافت طی سال های متمادی، تغییرات اندکی در تقویم، دفترچه تلفن، یادداشت ها و برنامه های وظایف ایجاد کرده است. این برنامه ها، برنامه های قدرتمندی هستند که به سادگی با Outlook یکسان سازی می شوند. الان می توانید برای هر اسم عکس هم اختصاص دهید و اگر گوشی هوشمند هم باشد، امکان اختصاص زنگ هم دارید.

همخوانی با کامپیوتر

سیستم عامل ویندوز موبایل به راحتی با Microsoft Outlook یکسان سازی می شود و برای یکسان سازی در سیستم عامل مکینتاش باید برنامه ای به نام Missing Sync را روی گوشی خود نصب کنید.

به روز آوری جدید برنامه Active Sync 4.1  امکان یکسان سازی با Outlook را ساده تر و سریع تر کرده است. البته مایکروسافت در این آپدیت، چند قابلیت جالب مثل گزینه یکسان سازی از طریق Wi-Fi را حذف کرده است.

همخوانی با آفیس

مایکروسافت در ویندوز موبایل 5 امکان ساپورت برنامه Word و Excel را افزوده است و دیگر لازم نیست فرمت این فایل ها را به فرمت موبایل تبدیل کنید. خود این برنامه ها نیز امکانات بهتری پیدا کرده اند که از جمله این قابلیت ها می توان به برنامه غلط گیر و پشتیبانی از جدول ها و تصاویر اشاره کرد. در این نسخه، برنامه ای برای باز کردن فایل های Powerpoint به نام Powerpoint Mobile نیز افزوده شده است.

البته در این قسمت هم یک مشکل وجود دارد و آن این است که نمی توانید به راحتی فایل های Word و Excel را با کامپیوتر یکسان سازی کنید، مگر این که آنها را در پوشه خاصی قرار دهید!

ایمیل

برنامه ایمیل ویندوز موبایل 5 با امکان پشتیبانی از فناوری Direct-push پیشرفت قابل توجهی کرده است. با وجد این امکان که البته در پک مخصوص Messaging and Security مایکروسافت قرار داده شده، پیغام هایتان را خیلی سریع دریافت می کنید.

به غیر از این قابلیت، برنامه outlook تغییر خاصی نکرده است و تنها نا آن از Messaging به Outlook Mobile تغییر کرده است. شما می توانید ایمیل های خود را از طریق بلوتوث، Wi-Fi یا امکان اتصال GSM و GPRS و یا از طریق ارتباط به اینترنت از طریق کامپیوتر شخصی تان بفرستید.

مولتی مدیا

وقتی به بخش مولتی مدیا می رسیم، هیچ سیستم عاملی به پای ویندوز موبایل نمی رسد. این سیستم عامل از فایل های موسیقی محافظه شده DRM پشتیبانی نمی کند (در نتیجه می توانید فایل های موسیقی دانلود شده از فروشگاه های آنلاین مختلف را نیز اجرا کنید) و همچنین برنامه های ضبط شده تلویزیونی و  فیلم از طریق کامپیوترهای مدیاسنتر و Tivo را نیز پخش می کند. به تازگی شرکت Sling Media برنامه Sling Player Mobile را نیز مخصوص سیستم عامل ویندوز موبایل عرضه کرده است که از طریق آن می توانید برنامه های تلویزیونی را از طریق گوشی خود تماشا کنید.

برنامه های کاربردی دیگر

اگر می خواهید قابلیت های دیگری به گوشی یا PDA خود که با سیستم عمل ویندوز موبایل کار می کند اضافه کنید، چون می توانید برنامه های خوبی در زمینه های مختلف برای آن پیدا کنید، سایت های زیادی هم در اینترنت هستند که این نرم افزارها و یا گیم ها را برای دانلود قرار می دهند که برخی مجانی هستند و برای خرید برخی دیگر باید کمی پول بپردازید.

از جمله بهترین بازی های مخصوص Pocket PC ها می توانید Age، OfEmpires Quake Mobile و Myst را پیدا کنید.