افسانه یا واقعیت آنتن‌دهی

بارها از دوستان، فروشندگان موبایل و حتی در مجلا‌ت معتبر در مورد آنتن‌دهی بهتر و قدرت‌گیرندگی بیشتر مدل خاصی از گوشی‌های همراه مطالبی شنیده یا دیده‌ایم. در حقیقت این بحث به ابتدای ورود تلفن همراه دیجیتال به بازار برمی‌گردد. در آن زمان استانداردهای موجود برای سیستم آنالوگ طراحی شده بود و همه با آن استانداردها دستگاه‌های جدید را بررسی می‌کردند. در سیستم آنالوگ قدرت بیشتر دستگاه موبایل باعث بُرد بیشتر دستگاه و کیفیت صدای بهتر می‌شود. در سیستم سلولی این مسئله در لبه‌های سلول و مناطقی که سیگنال ضعیف است ارزش پیدا‌‌می‌کند. مردم به دنبال دستگاهی هستند که در مناطق با سیگنال ضعیف، امکان برقراری ارتباط داشته باشد. در دستگاه‌های آنالوگ عوامل مختلفی مانند قدرت فرستنده و گیرنده، قدرت باتری دستگاه، وضعیت آب و هوا و کلا‌سی که دستگاه در آن قرار دارد، روی بُرد و قدرت دستگاه موثرند.

در سیستم GSM استانداردهای آنالوگ بی‌ارزش است. ولی باز هم "حساسیت و آنتن‌دهی" از دهان مردم نیفتاده است. از این‌رو در ادامه می‌خواهیم ببینیم چه عاملی باعث شده‌است تا کاربران به آنتن‌دهی متفاوت دستگاه‌های موبایل اعتقاد داشته باشند.

در ابتدا باید توجه کنیم که سیستم GSM نیز مانند هر فناوری دیگری فرایند توسعه و بهبود را طی‌کرده است. در ابتدای شکل‌گیری غیر از پارامترهای تعریف شده برای ترمینال‌ها سایر نکات تعریف شده نبودند. بسیاری از تنظیمات و مشخصات بر پایه آزمون و خطا شکل گرفتند و با افزوده شدن تجربه مهندسان این موارد نیز مورد توجه قرار گرفتند. بسیاری از اصول ساخت ترمینال‌ها از فناوری آنالوگ کپی‌برداری شده بودند و در ابتدای کار، پوشش شبکه GSM از شبکه‌های آنالوگ موجود در آن زمان بسیار ضعیف‌تر بود.

ساده‌ترین راه برای حل این مشکل در کنار گسترش دکل‌ها، افزایش قدرت فرستندگی این دکل‌ها و گوشی‌های موبایل بود. این مسئله باعث افزایش مصرف باتری می‌شد و در نتیجه عمر باتری گوشی در آن دوره تنها یک یا دو روز بیشتر نبود. کاربران در آن زمان به قدرت بالا‌ی گوشی خود اذعان داشتند و تاثیر آن روی وسایل مختلف از رادیو و تلویزیون گرفته تا لا‌مپ مهتابی را دلیلی بر این مدعا می‌دانستند. بارها می‌دیدیم که بلندگوی دستگاه‌هایی مثل ضبط‌صوت حتی در فواصل چند متری با گوشی، صداهای عجیبی پیدا می‌کنند و بسیاری نیز از سردرد و ریزش مو در هنگام استفاده ممتد از تلفن همراه خود شکایت داشتند.

هر سازنده به‌طور مستقل تصمیم می‌گرفت که قدرت فرستندگی هر مدل گوشی چقدر‌‌باشد و این قدرت برحسب مدل نیز تغییر می‌کرد. لا‌زم به ذکر است که در آن زمان محدودیت‌هایی برای حداکثر قدرت آن فرستنده وجود داشت. ولی آزادی عمل بالا‌یی برای سازندگان در نظر گرفته شده بود.

این افزایش توان در گوشی‌ها برای حفظ ارتباط روی بافت‌های زنده اثرات مضری داشت. با گسترش و بهبود شبکه‌های GSM نیازی به قدرت بالا‌ی گوشی‌ها نبود و از طرفی حساسیت مردم در مورد سلا‌متی باعث فشار بیشتری بر سازندگان شد.

در اواخر سال 1997 و ابتدای 1998 گوشی‌های جدید به بازار آمدند که با توان کمتر، امکان استفاده طولا‌نی را به کاربران می‌دادند. در سال 1999 اکثر سازندگان قدرت فرستنده‌های نصب شده را تا حد معمول کاهش دادند.
با تصویب SAR (قدرت جذبی اختصاصی) که به‌طور مستقیم با توان دستگاه ارتباط داشت، این محدودیت‌ها بیشتر شد.
SAR نشان می‌دهد که چه مقدار اشعه به وسیله بدن جذب شده است. تا سال 2001 این عدد نسبتاً بزرگ بود. به طور مثال در انگستان ده وات به کیلوگرم بود. در آن زمان گوشی‌ها بسیار کمتر از این مقدار تشعشع داشتند.  به تدریج این عدد کاهش یافت و قوانین سخت‌تری برای آن وضع شد. به طوری ‌که اگر سازنده‌ای مقدار SAR موردنظر را به‌دست نیاورده باشد، نمی‌تواند در ایالا‌ت متحده و اروپا فعالیت نماید. در اروپا حداکثر میزان مجاز SAR، دو  و در استرالیا و ایالا‌ت متحده عدد 6‌/‌‌1 است. مسلما هر چه میزان SAR کمتر باشد، دستگاه کم‌خطرتر خواهد بود.

با کاهش SAR قدرت فرستندگی گوشی‌های موبایل کاهش یافت. اما با پوشش بهتر دکل‌های فرستنده و بهبود سخت‌افزار و نرم‌افزار مشکل خاصی پیش نیامد. در کنار این موضوع استفاده از یک پلتفرم برای چندین مدل پیش آمد. به‌طور مثال 6610/6100/7210 و 7250 به‌طور کامل از سخت‌افزار و نرم‌افزار یکسانی برخوردارند. در نتیجه مقایسه قدرت این دستگاه‌ها بی‌معنی است. این یکسان شدن سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اجازه دسته بندی بهتر را نیز داده است. به‌طور مثال دستگاه‌های فوق جزء سری چهل به‌حساب می‌آیند.

دوستی از من پرسید که با همه این اوصاف، گوشی‌ها در عمل به‌صورت یکنواخت کار نمی‌کنند و حتی اگر در یک گروه قرار داشته باشند، بعضی بهتر و بعضی ضعیف‌تر عمل می‌نمایند.

برای پاسخ به این مسئله به این نکته توجه نمایید که هر گوشی، نرم‌افزار مخصوصی برای کار با شبکه دارد و تنظیمات آن به‌طور پیش‌فرض توسط کارخانه صورت گرفته است تا با اکثر شبکه‌ها به خوبی کار کند. ممکن است شبکه مورد نظر شما به‌طور کامل با این تنظیمات هماهنگ نباشد یا گوشی برای کار با یک شبکه خاص تنظیم شده باشد و یا این‌که نسخه نرم‌افزاری که تنظیمات بهتر را شامل می‌شود روی گوشی موردنظر نصب نباشد.

مشکل وقتی بیشتر می‌شود که برخی افراد بدون دانش و ابزار مناسب نسبت به دستکاری در نرم‌افزار گوشی اقدام می‌نمایند. در این مورد دستگاه کار خواهد کرد. اما مشکلا‌تی مانند پرش آنتن، قطع مکالمه و اکوی صدا ایجاد می‌شوند. این عیوب اغلب در دستگاه‌هایی که قفل آن‌ها بازگشایی شده‌است دیده می‌شود.

مطمئنا می‌خواهید بدانید که موبایل قفل شده چیست؟ در بسیاری از کشورها شماره تلفن، همراه با یک‌دستگاه گوشی ارائه می‌شود. یعنی خط و گوشی با یکدیگر فروخته می‌شود و جالب این‌که خرید این مجموعه با‌هم ارزان‌تر از خرید خط و سیم کارت به صورت جداگانه است. البته شرکت فروشنده مانند Vodafone با شرکت فروشنده گوشی مانند نوکیا قراردادی می‌بندد و به این عنوان که گوشی تنها با سیم کارت این شرکت کار نماید، شما را مجبور می‌کند تا از سیم‌کارت شرکت آن‌ها استفاده نمایید تا اینجا که تنها با یک شیوه بازاریابی و تبلیغات طرف هستیم.

اما تعدادی افراد سودجو از این روش سوءاستفاده می‌کنند. آن‌ها با خرید این مجموعه نسبت به باز کردن قفل نرم‌افزاری روی گوشی اقدام می‌کنند و سپس این گوشی قفل شکسته را در بازار کشورهایی مانند ایران با گارانتی جعلی به فروش می‌رسانند. این دستگاه‌ها به خاطر تنظیمات اولیه که به شبکه خاصی اختصاص دارد نمی‌توانند با شبکه موبایل ایران به خوبی هماهنگ باشند و در نتیجه سر کاربر بیچاره کلا‌ه می‌رود. هنگامی که کاربر برای گارانتی این گوشی‌ها مراجعه نماید در جواب به او گفته‌می‌شود که ایراد از شبکه است و گوشی سالم است!

گروه دومی که برای مصرف‌کنندگان مشکل‌‌آفرین هستند، گوشی‌های Prototype هستند. مسلما شما با ویندوزهای ویستای موجود در بازار ایران برخورد کرده‌اید که تماما نسخه آلفا و بتا می‌باشند. این مسئله در مورد گوشی‌ها نیز صادق است. قبل از ارائه نسخه اصلی گوشی مدل‌های اولیه آن به تعداد محدود برای تست‌کننده‌های خاصی فرستاده می‌شود. این گوشی‌ها مانند نسخه آلفا و بتای ویندوز دارای عیوبی هستند که رفع نشده‌اند. وقتی یک کاربر ندانسته این گوشی را می‌خرد، با اشکالا‌ت فراوانی برخورد می‌نماید و از همه بدتر مقدار SAR این گوشی‌ها بسیار بیشتر از حد طبیعی است. جالب این‌که از این گروه نیز در بازار ایران وجود دارد.
 

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید علا‌مت مقدار سیگنال روی صفحه نمایش است. مراقب باشید که این علا‌مت شما را گمراه نکند. زیرا گوشی شما هر چند وقت یک‌بار (این زمان بستگی به مدل و کارخانه سازنده دارد) با ارسال سیگنالی به دکل اصلی و دریافت جواب آن وجود پوشش شبکه و قدرت آن را نمایش دهد. گاهی این علا‌مت‌ها می‌تواند روی صفحه باشند ولی از پوشش شبکه خبری نباشد. برای امتحان این مسئله در حالی‌که گوشی خود را در دست دارید به یک پارکینگ یا داخل ایستگاه مترو بروید و سعی کنید شماره‌گیری کنید. در محلی خواهید دید که قادر به شماره‌گیری نیستید. ولی هنوز روی صفحه نمایشگر پوشش شبکه نشان داده‌می‌شود.
 
توجه داشته باشید که پوشیده شدن آنتن با دست و یا نزدیکی وسایل و قطعات فلزی به گوشی باعث افت سیگنال و خالی شدن سریع‌تر باتری گوشی می‌شود.

در جدول زیر با مقادیر SAR چند مدل گوشی آشنا می‌شوید.
همان‌طور که می‌بینید گوشی‌های قدیمی‌تر SAR بالا‌تری دارند.

Nokia		sony-erricson		Motorolla		Samsung		Siemens
مدل‌	SAR	مدل‌	SAR	مدل‌	SAR	مدل‌	SAR	مدل‌	SAR
1100	67/0	j200i	69/0	v3i	63/0	1800	96/0	C55	49/0
6020	52/0	K700	48/0			D410	37/0	C62	75/0
6230i	70/0	K750	66/0			N620	87/0	M55	64/0
6630	83/0					T100	94/0	SL55	62/0
2100	55/0					X460	85/0
3310	9/0

در انتها لا‌زم به ذکر است که در شرایط آزمایشگاهی حساسیت و قدرت‌گیرندگی بسیاری از گوشی‌ها با یکدیگر برابر است. در حالی که کاربران بر قدرت بیشتر بعضی از گوشی‌ها پافشاری می‌کنند. غیر از تفاوت کارخانه‌ها به نظر می‌رسد مقداری از باورها نیز به تلقین‌ها و شایعات کاربران  برمی‌گردد.